Το φθινόπωρο αποτελούσε πάντα για τους κηπουρούς μία εποχή ηρεμίας, ανασύνταξης των δυνάμεων και αναδιοργάνωσης του κήπου για τον επερχόμενο χειμώνα. Τα περισσότερα φυτά έχουν περάσει ένα καλοκαίρι γεμάτο ανθοφορίες και έντονη ανάπτυξη και ετοιμάζονται να πέσουν στο χειμερινό λήθαργο. Τα φυλλοβόλα δέντρα αρχίζουν να δείχνουν τα πρώτα σημάδια ότι έρχεται ο χειμώνας και οι κηπουροί ασχολούνται με τα απαραίτητα κλαδέματα, λιπάνσεις και νέες φυτεύσεις. Όταν δε πρόκειται για οπωρώνες ή για μεγάλους κήπους με δέντρα, σημαντική ενασχόληση είναι η συγκομιδή των φθινοπωρινών καρπών από μεγάλη ποικιλία καρποφόρων δέντρων.

Ακρόδρυα ή ξηροί καρποί

Αγαπημένοι στους περισσότερους οι ξηροί καρποί. Λίγοι, όμως, γνωρίζουν ότι μπορεί κάλλιστα να καλλιεργήσει ο καθένας στον κήπο του τα δέντρα που τους παράγουν και κάθε φθινόπωρο να απολαμβάνει ξηρούς καρπούς δικής του παραγωγής.

Ένα όμορφο δέντρο με μεγάλα, πράσινα, πριονωτά φύλλα είναι η καστανιά. Ευδοκιμεί σε ορεινές περιοχές και υψόμετρα και κάθε φθινόπωρο ένα ενήλικο δέντρο μάς δίνει αρκετά κάστανα. Μπορεί να φυτευτεί σε κεντρικό σημείο του κήπου, όπου θα χαρίζει απλόχερα μία μεγάλη, παχιά σκιά. Τα κάστανα καταναλώνονται ψητά ή βραστά.

Επίσης πράσινα και μεγάλα φύλλα έχει και η καρυδιά, της οποίας ο καρπός καταναλώνεται ωμός και χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική. Τα καρύδια είναι πολύ ωφέλιμα και απαραίτητα στη διατροφή μας, καθώς περιέχουν λιπαρά ωμέγα-3 και βοηθούν στην καλή λειτουργία της καρδιάς. Μην ξεχνάμε ότι παλιότερα σε περιοχές όπου δεν ευδοκιμούσε η ελιά, κάθε σπίτι είχε καρυδιά στον κήπο και από τους καρπούς της έπαιρνε το λάδι της χρονιάς.

Αγαπημένοι ξηροί καρποί που είναι έτοιμοι για συγκομιδή το φθινόπωρο είναι επίσης και το φιστίκι και το φουντούκι. Στην Ελλάδα συναντάμε μία πολύ αγαπημένη ποικιλία: το κελυφωτό φιστίκι ή φιστίκι Αιγίνης (στην περίπτωση που καλλιεργείται στην Αίγινα). Η φιστικιά έχει ανοιχτοπράσινα, δερματώδη φύλλα και ο καρπός της φύεται σε τσαμπιά πάνω στα κλαδιά της. Όσον αφορά στη φουντουκιά, μία θαμνώδης ποικιλία της μπορεί άνετα να καλλιεργηθεί σε κεντρικό σημείο ενός κήπου. Τα φουντούκια καταναλώνονται ωμά ή ψημένα και χρησιμοποιούνται στη ζαχαροπλαστική.

Αχλάδια και μήλα το φθινόπωρο και για όλο το χρόνο

Τα μήλα και τα αχλάδια μονοπωλούν το ενδιαφέρον όλο το χειμώνα και είναι τα φρούτα που βρίσκει κάποιος καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς στην αγορά. Η συγκομιδή τους γίνεται στις αρχές του φθινοπώρου και η καλλιέργειά τους αποτελεί πολλές φορές βασικό έσοδο για ορεινές περιοχές όπως π.χ. τα πηλιορείτικα χωριά. Τα μήλα και τα αχλάδια διατηρούνται σε ψυγεία με ελεγχόμενες θερμοκρασίες για πολλούς μήνες και διατίθενται σιγά- σιγά στην αγορά. Αναμφίβολα πρόκειται για πολύ θρεπτικά φρούτα. Μπορούν να καλλιεργηθούν σε οποιοδήποτε κήπο σε ορεινή ή πεδινή περιοχή. Επιλέγουμε ποικιλία που να ταιριάζει στα γούστα μας. Ποικιλίες μήλων είναι τα αγαπημένα κόκκινα στάρκιν, τα πράσινα ξινόμηλα ή γκράνι σμιθ, τα κόκκινα μικρά και πολύ ανθεκτικά σε ασθένειες φιρίκια, τα ροζ φούτζι και πινκ λέιντι κ.α.. Στα αχλάδια επιλέγουμε κοντούλα, αμπάτε φέτελ, ουίλιαμς κ.α.

Κυδωνιά, ροδιά και ελιά

Η κυδωνιά είναι ένα δέντρο που σπάνια λείπει από τον οπωρώνα ενός κήπου. Ανθίζει την άνοιξη με όμορφα, λευκά άνθη και το φθινόπωρο τα κυδώνια είναι ώριμα για συγκομιδή. Δεν είναι βρώσιμα ωμά, αλλά καταναλώνονται με τη μορφή ψητού γλυκού ή μαρμελάδας.

Η ροδιά είναι ένα μικρό δέντρο ή θάμνος με μικρά, πράσινα φύλλα και εντυπωσιακά, μονά ή διπλά άνθη το καλοκαίρι. Τα ρόδια είναι έτοιμα για συγκομιδή το φθινόπωρο και αδιαμφισβήτητα είναι πολύ ευεργετικά χάρη στην αντιοξειδωτική τους δράση. Καταναλώνται σα φρέσκα φρούτα ή σε μορφή χυμού ή ποτού.

Το αφιέρωμά μας στα δέντρα με φθινοπωρινό καρπό κλείνει με την δημοφιλέστερη καλλιέργεια της χώρας μας και ίσως όλης της Μεσογείου: την ελιά. Σπάνια συναντάμε κήπο από τον οποίο να λείπει έστω και μία ρίζα ελιάς. Δεν είναι σπάνιο, άλλωστε, κατοικίες να έχουν χτιστεί μέσα σε ελαιώνες, οι οποίοι έμειναν ανέπαφοι και συνεχίζουν ακάθεκτοι την ελαιοπαραγωγή τους. Η ελιά είναι δέντρο πολύ εύκολο στην καλλιέργεια και δεν είναι λίγοι αυτοί που επιλέγουν να φυτέψουν μικρά δενδρύλια ελιάς, ακόμη και σε γλάστρα στο μπαλκόνι, ώστε να απολαμβάνουν την απεριόριστη ομορφιά και χάρη της.

Κείμενο:
Αιμιλία Ροδοπούλου
Μsc. Δασολόγος- Περιβαλλοντολόγος ΑΠΘ